Reykjavíkurborg skilgreinir fjölmenningu sem samfélag fólks af ólíkum uppruna sem býr saman í sátt og samlyndi—samfélag þar sem víðsýni, jafnrétti og gagnkvæm virðing einkennir samskipti fólks.1 Þetta hljómar vel, jafnvel útópískt en ofbeldi í grunnskólum, níðingar í leigubílum, moskur í reykfylltum bakherbergjum og hópnauðgunarmál segja aðra sögu.
Markmið lýðræðis er ekki að skapa misleitt samfélag ólíkra menningarheima, heldur að gera fólki kleift að vinna saman á skipulagðan hátt að sameiginlegum markmiðum. Vestrænt lýðræði byggist á opnum samskiptum, trausti og sameiginlegum grunngildum. Á Íslandi í dag tala menn ekki sama tungumál—og jafnvel þegar íslenska er töluð þá rekast á ólík viðhorf sem koma í veg fyrir eðlilega samvinnu milli manna; gjörólík viðhorf til fjölskyldunnar, kynhlutverka og siðferðis.
Til að vinna sameiginlega að markmiðum þurfa menn að deila tungumáli, grunngildum og sjálfsmynd. Lee Kuan Yew, sem stjórnaði fjölþjóðlegu samfélagi í Singapúr, viðurkenndi að fjölmenning fæli í sér að lýðræði yrði að víkja fyrir einræði:
„Í misleitum samfélögum kjósa menn sér fulltrúa eftir kynþætti og trúarbrögðum, ekki eftir málefnum.“ — Lee Kuan Yew, forsætisráðherra Singapúr frá 1959 til 19902
Því meiri fjölbreytni, þeim mun veikari verður lýðræðisleg samstaða. Samheldni gufar upp og eina leiðin til að viðhalda röð og reglu er að beita boðum og bönnum. Aukið eftirlit, hömlur á tjáningarfrelsi og öflug löggæsla verða nauðsynleg tæki ríkisins til að tryggja stöðuleika í tvístruðu samfélagi. Því fjölbreyttara sem samfélagið er, þeim mun nær færist það einræði og fjær lýðræði*.
*Óstjórn Ofríkis (grein væntanleg)
Fjölbreytni grefur undan trausti
Robert Putnam, prófessor við Harvard-háskóla og yfirlýstur jafnaðarmaður, hefur um áratuga skeið rannsakað félagslegt traust, sem vísar til þess traust sem ríkir milli einstaklinga í samfélaginu. Putnam hefur viðurkennt að hann vonaðist til þess að rannsóknir hans myndu sýna fram á hvernig fjölmenning auðgaði samfélög. Niðurstaðan reyndist þveröfug; traust milli manna fer dvínandi eftir því sem fjölbreytni eykst.3
Íbúar misleitra samfélaga eiga færri vini, taka sjaldnar þátt í sjálfboðastarfi, gefa minna til góðgerðarmála, hafa minni áhuga á þátttöku í stjórnmálum og segjast jafnframt vera óhamingjusamari. Í fjölmenningarsamfélögum forðast menn einfaldlega samskipti við aðra, einangra sig og „draga sig inn í skel“ eins og Putnam lýsir í bók sinni Bowling Alone.
Rannsóknir finnska stjórnmálafræðingsins Tatu Vanhanen á félagslegu trausti í 148 löndum staðfesta þetta mynstur. Niðurstöður Vanhanens benda enn fremur til þess að fjölbreytni—ekki fátækt eða skortur á „úrræðum“—sé meginorsök átaka innan samfélaga. Sú misleitni sem fjölmenning skapar veikir samstöðu, rýrir traust og dregur úr vilja manna til að taka þátt í samfélaginu. Misleitni brúar ekki bilið milli hópa heldur þvert á móti reisir múra milli manna.4
Fjölmenning elur af sér ofbeldi
Rýrnun félagslegs trausts er þó ekki eina afleiðing fjölmenningar en aukin glæpatíðni og hætta á hryðjuverkum eru óhjákvæmilegir fylgifiskar fjölmenningar. Hérlendis eru útlendingar tífalt líklegri en Íslendingar til að vera úrskurðaðir í gæsluvarðhald5 og að minnsta kosti sex sinnum algengara að útlendingar séu grunaðir um kynferðisbrot en heimamenn.6 Í nágrannalöndunum er staðan svipuð þar sem útlendingar eru á bilinu 70–90% gerenda í nauðgunarmálum þrátt fyrir að þeir séu víðast innan við 20% íbúa.78910
Í Norður-Evrópu eru múslimar 80–150 sinnum líklegri til að fremja hryðjuverk en innfæddir11. Í Bretlandi eru 90% þeirra sem eru lista lögreglunnar yfir hryðjuverkamenn Múslimar, þrátt fyrir að múslimar séu aðeins 6% mannfjöldans. 1213 Vissulega geta innfæddir einnig gerst sekir um voðaverk en hryðjuverk eru sjaldgæf í einsleitum samfélögum—hvort sem um er að ræða einstaklinga sem heita Múhammeð eða Breivik.
Misleitni eykur spennu og átök innan samfélaga þar sem ólíkir hópar keppa sín á milli um völd og áhrif á svæðum þar sem áður ríkti samheldni. Einsleit samfélög þurfa hins vegar ekki að glíma við slíka spennu, skautun og jaðarsetningu ólíkra hópa—hvort sem þeir tengjast nýnasisma eða ríki Íslams.
Inngilding gerir illt verra
Í stefnuyfirlýsingu núverandi ríkisstjórnar er talað um að mæta áskorunum í innflytjendamálum með „inngildingu“. Eftir ítarlega leit á vef Stjórnarráðsins finnst hins vegar hvergi útskýring á því hvað nákvæmlega felst í hugtakinu „inngilding“. Hér verður því stuðst við skilgreiningu Evrópusambandsins. Þar er inngildingu lýst sem ferli sem tryggir öllum jöfn tækifæri og þátttöku í samfélaginu með fjármögnuðum úrræðum sem auðveldar innflytjendum að aðlagast.14
Inngildingartilraunir nágrannalandanna hafa ekki staðið undir væntingum. Til að mynda sýna árlegar innflytjendaskýrslur dönsku hagstofunnar að önnur kynslóð innflytjenda frá Mið-Austurlöndum—einmitt sá hópur sem átti að vera dæmi um vel heppnaða inngildingu—fremur hlutfallslega flesta glæpi í Danmörku. Hér er um að ræða einstaklinga sem tala dönsku, hafa gengið í danska skóla og notið stuðnings velferðarkerfisins til að aðlagast dönsku samfélagi. Þrátt fyrir kostnaðarsöm úrræði samsamar önnur kynslóð innflytjenda sig enn síður dönsku samfélagi en sú fyrsta og virðist afdráttarlaust hafna dönskum gildum.15
Í stað þess að auðvelda innflytjendum að aðlagast virðist „inngilding“ auka gremju innflytjenda og jaðarsetja þá enn frekar.
Hvað er menning?
Ef valið stendur milli „menningar“ og „fjölmenningar“ þarf fyrst að skilgreina hvað menning er en menning verður ekki til úr engu. Menning endurspeglar einfaldlega mennina sem móta hana og menn eru—þegar allt kemur til alls—afsprengi erfða sinna. Íslensk menning er þar af leiðandi afurð fólks sem byggt Ísland síðan 870.
Uppgötvanir undanfarinna áratuga á sviði erfðafræði staðfesta að maðurinn er afurð flókins samspils erfða og umhverfis. Erfðafræðilegur skyldleiki útskýrir meðal annars hvers vegna menn kjósa helst að umgangast þá sem líkjast þeim sjálfum. Fátt bindur menn sterkari böndum en sameiginlegur uppruni. Foreldrar elska börn sín umfram önnur, systkini standa hvort með öðru, frændur og frænkur mynda fjölskyldur og nágrannar af sama þjóðerni treysta hver öðrum.
Gott dæmi um mikilvægi erfðafræðilegar einsleitni fyrir félagslegan stöðugleika eru rannsóknir Íslenskrar erfðagreiningar sem sýna að farsælustu hjónaböndin með hæstu fæðingartíðnina er á meðal einstaklinga sem eru skyldir í þriðja eða fjórða ættlið.16
Ísland hefur einnig verið í efstu sætunum yfir hamingjusömustu þjóðfélög heims. Norðmenn, Danir, Finnar og Svisslendingar hafa sömuleiðis skipað efstu sæti lista Sameinuðu þjóðanna yfir hamingjusömustu þjóðir heims.
Hvað eiga þessi þjóðfélög sameiginlegt?
Svarið er að, fram yfir aldamót voru þetta einsleitustu samfélög í heimi. Nýlegar niðurstöður frá Embætti landlæknis sýna hins vegar að nýjar kynslóðir Íslendinga verða sífellt óhamingjusamari á sama tíma og samfélagið leitar í átt til misleitni17 —sem helst í hendur við niðurstöður rannsóknar Putnams á áhrifum fjölmenningar á lýðheilsu.
Inngilding fyrir Útlendinga
Útrýming fyrir Íslendinga
Það segir sig sjálft að því meiri fjölmenning á Íslandi = því minni íslensk menning, en gögn frá Hagstofu Íslands staðfesta að ef þróun innfluttra umfram aðfluttra heldur áfram munu Íslendingar verða minnihluti í eigin landi innan 50 ára.181920
„Árið 2100; í staðin fyrir að það verði fimmtungur íbúa sem eru ekki afkomendur Ingólfs og félaga þá yrði það hlutfall 70% sem þýðir að það er verið að skipta út þjóð í landinu.“ — Gylfi Magnússon, prófessor í viðskiptafræði, Erindi um Innflytjendur og flóttafólk, HÍ 2024
Fjölmenning snýst því ekki um sátt og samlyndi, heldur um umskipti og eyðingu. Fjölmenning felur einfaldlega í sér eyðingu Íslendinga—lýðfræðilega, menningarlega og raunverulega. Markmið „fjölbreytni“ er að fækka innfæddum, þannig að Íslendingar verði smám saman minnihluti í eigin landi.
Enginn krefst þess að einsleit samfélög á borð við Sádi-Arabíu, Japan eða Nígeríu verði „fjölbreyttari“ en þegar hvítu fólki fækkar í sínum heimalöndum—eins og þegar Íslendingum fækkar og útlendingum fjölgar á Íslandi—þá er því fagnað sem framförum.
Hvers vegna eiga aðeins hvítar þjóðir—eins og Íslendingar—að fagna því þegar þær eru hraktar úr eigin landi og þeim skipt út fyrir útlendinga?
Lokaorð
Fjölmenning er ekki styrkur. Fjölmenning er uppspretta sundrungar, átaka og hnignunar. Skóli sem klofnar vegna kynþátta átaka getur ekki sinnt hlutverki sínu. Borg sem er undirlögð af glæpagengjum mun ekki dafna og þjóð sem sundrast í erfðafræðilega óskylda hópa er ekki lengur þjóð.
Fjölmenning er ekki falleg hugsjón. Hún er uppskrift að þjóðarmorði, þar sem einni þjóð er smám saman skipt út fyrir aðrar í nafni framfara þar sem íslenskri tungu, öryggi og sjálfsmynd er fórnað á altari fjölbreytileikans.
Við erum að glata ættjörð okkar. Spurningin er ekki hvort við getum lifað af fjölmenningu, heldur hvort við séum reiðubúin að stöðva hana—áður en við hverfum að eilífu.
Þjóðfélag sem byggir á sameiginlegum uppruna, sameiginlegri menningu og sameiginlegri framtíð er ekki aðeins möguleiki—það er þjóðarþörf.
Reykjavíkurborg, „Fjölmenningarborgir – Um raunverulegt jafnrétti, fjölbreytileika og virka þátttöku,“ reykjavik.is, sótt 24. maí 2025, af: https://reykjavik.is/fjolmenningarborgir.
Lee Kuan Yew, um stjórnarfar í fjölþjóðlegum ríkjum, Der Spiegel, 8. ágúst 2005
Robert D. Putnam, Bowling Alone: The Collapse and Revival of American Community (New York: Simon & Schuster, 2000).
Tatu Vanhanen, “Domestic Ethnic Conflict and Ethnic Nepotism: A Comparative Analysis,” Journal of Peace Research 36, no. 1 (1999): 55–73. jstor.org
Fangelsismálastofnun, „75% gæsluvarðhaldsfanga voru útlendingar,“ Morgunblaðið, 8. janúar 2024.
Dómsmálaráðuneytið, „Nær tvöfalt fleiri útlendingar grunaðir um kynferðisbrot,“ Morgunblaðið, 5. júlí 2024.
Ríkislögreglustjóri, „Útlendingar grunaðir í helmingi hópnauðgana,“ Morgunblaðið, 25. apríl 2025
Bundeskriminalamt (BKA), „PKS 2022 Bund – Tatverdächtige deutsch/nichtdeutsch/nach Nationalitäten/nach Anlass des Aufenthaltes,“ Polizeiliche Kriminalstatistik, Table T62, May 24, 2025
Mark Nicol and Ian Drury, “MI5's Terror Watchlist Doubles to 43,000 in Just One Year,” Daily Mail, June 20, 2020
Emanuela Pisanò, “AER EU Funding Digest Series #3: Social Inclusion,” Assembly of European Regions, October 16, 2024
Danska Hagstofan, „Innflytjendur frá MENAPT mun líklegri til að fremja glæpi,“ Viðskiptablaðið, 28. febrúar 2024
Agnar Helgason, Snæbjörn Pálsson, Daníel F. Guðbjartsson, Þórður Kristjánsson, and Kári Stefánsson, “An Association Between the Kinship and Fertility of Human Couples,” Science 319, no. 5864 (2008): 813–816
Embætti landlæknis, „Líðan fullorðinna árið 2023,“ Talnabrunnur: Fréttabréf landlæknis um heilbrigðisupplýsingar, 18. árg., 4. tbl. (2024): 1–3
Gylfi Magnússon, „Lýðfræði Íslands án innflytjenda,“ fyrirlestur fluttur á ráðstefnu Þjóðarspegilsins, Háskóli Íslands, Reykjavík, nóvember 2024
Fjármála- og efnahagsráðuneytið, Langtímahorfur í efnahagsmálum og opinberum fjármálum, mars 2025. stjornaradid.is
Hagstofa Íslands, Mannfjöldaspá 2020–2069, Hagtíðindi: Mannfjöldi, 105. árg., 19. tbl., 17. desember 2020